|
Puerto del Rosario, (Fuerteventura, Canarias), Woensdag 10 Februari 1999 Beste vrienden en vriendinnen,
Ziezo, ik ben weer op reis. Gelukkig!
Ik begon vast te roesten in La Gomera, en ik kreeg het gevoel dat ik niet
meer kon reizen, niet meer kon "inpakken & wegwezen" met alles bij
me. Ik zat al vanaf September in hetzelfde huis, het ideaal gelegen appartement
waar ik in de vorige brieven over schreef. Daar heb ik mij het comfort
gepermitteerd van een eigen telefoonaansluiting zodat ik urenlang op het
Internet kon bijlezen. Niet alleen systematisch de wereldkranten, zoals
over Pinochet, of over het proces tegen Windows, maar vaak ook kris-kras
snuffelen en met de mooiste dingen thuiskomen. Zoals veel mensen met genoegen
allerlei markten afstropen, zo heb ik dat met boeken. Snuffelen in boekhandels
en bibliotheken deed ik al met plezier toen ik in de vijftiger jaren in
Parijs woonde en de 'bouquenistes' ontdekte. Dat alles had ik lang gemist.
In Chili was ik al blij als ik mijn e-mail kon ontvangen en versturen.
Maar in San Sebastian de La Gomera heb ik er met volle teugen van genoten.
In Mei is het hier voorbij. Ik moet dan mijn telefoonaansluiting opzeggen;
het appartement wordt in September aan anderen verhuurd. In Cessenon kan
ik verder surfen; daar heb ik een eigen lijn. Maar daarna? Als het ernaar
uitziet –zoals nu—dat ik niet ononderbroken de herfst-winter-voorjaar periode
op één plek kan blijven, dan kan ik mij moeilijk voor ieder
kort verblijf een eigen telefoon permitteren; daarvoor zijn de aansluitkosten
te hoog.
In San Sebastian had ik mij de laatste
twee maanden gestort in een project voor een zomercursus die ik samen met
Ghislaine in La Gomera zou kunnen geven. Een workshop met zaken die wij
vroeger samen deden: Beelddenken en Kleinschalige Marketing, maar nu met
de bedoeling dat ook de know-how wordt overgedragen zodat de cursus zichzelf
in Spanje kan verspreiden zoals ons project met Alexander en Patrick in
Bratislava dat heeft gedaan sinds 1991. De cultuur van zo'n "Do It Yourself"-benadering
is natuurlijk heel vreemd in een autoritair land met een "Father Knows
Better"-cultuur. Er is een elite die het wel ziet zitten, maar het vergde
ook veel uitleg van de onderliggende theorieën. Dat laatste is heilig
in deze cultuur: De Theorie! Het kwam er op neer dat ik een programmavoorstel
plus reader schreef van meer dan dertig bladzijden. Het boekje ligt nu
bij een zorgvuldig gekozen groepje notabelen: De eerste fase van het netwerken
bij autoriteiten.Ook dat project gaf mij --per slot-- het gevoel dat ik
niet meer kon "reizen, inpakken & wegwezen". (De tekst van dat boekje
staat op mijn homepage, samen met alle reisbrieven en andere verhalen.
Zie onderaan de brief)
Maar nu ben ik weer op reis, gelukkig!
Niet dat vastroesten zit mij zozeer dwars, maar het gevoel dat ik mij weer
los moet maken van waar ik aan gehecht ben geraakt. In weet nog met hoeveel
moeite ik toentertijd al mijn spullen, inclusief het huis in Eindhoven,
heb geliquideerd. Dat wil ik niet meer meemaken. Maar toch voorzie ik in
Mei moeilijke momenten want ik heb, ondanks alles, toch een heleboel verzameld.
En zo ben ik weer op reis en ik voel
mij gelukkig. Ik zit op bed te schrijven in een pensionkamertje in Puerto
del Rosario, de hoofdstad van Fuerteventura, het meest zuidoostelijk gelegen
eiland van de Canarias, een kleine 100 km van de afrikaanse kust. La Gomera
ligt vier honderd km verder van die kust. Het is Woensdag. Maandagmiddag
vertrok ik uit La Gomera naar Tenerife om vandaar met de nachtboot van
1800 naar hier te komen. Ik heb bewust geen hut genomen en bracht de nacht
dommelend door in een zaal vol slaapstoelen. Dat is het echte reizen; daarom
had ik ook geen vliegtuig genomen.
Gistermorgen kwam ik hier om 0800 aan,
huurde een auto en tufte om te beginnen eens lekker rond om poolshoogte
te nemen. Het eiland is vele malen groter dan La Gomera maar veel vlakker,
de hoogste heuvel is 800 meter. Er is ternauwernood groen. Het heeft een
heel bijzondere bekoring door zijn naaktheid; alsof dit nog maar het skelet
is en de rest nog moet komen. Alsof de vulcanische vorming nog maar net
achter de rug is. Anders dan de andere eilanden, is dit nog niet door mensen
omgevormd tot een soort tuin.
Ik moet opnieuw wennen aan dit 'echte'
reizen. Sinds Chili heb ik veel sedentair geleefd. Ik keek mijn ogen weer
uit toen ik gisteren zo rondtufte. Langzamerhand besefte ik dat ik mijn
‘reisalertheid’ weer moest oppakken: een kamer zoeken voor de nacht, op
verkenning gaan waar ik mijn eten kan kopen, me orienteren in een nieuwe
stad, weer gesprekjes aanknopen 'op voet van vreemdeling'. Allemaal zaken
die ik in San Sebastian en Cessenon heb afgeleerd.
Ik kreeg meteen weer inspiratie voor
reisbrieven. Dit is de eerste, maar ik heb ook al genoeg goede ideeën
voor een spaanse en een franse en voor andere verhalen. Inderdaad, ik ben
weer "op reis" en dat is goed.
Op verkenning hier in dit stadje kwam
ik tot mijn verbazing een Unamuno museumtje tegen. Miguel de Unamuno is
een bekend spaans filosoof die leefde van 1864 tot 1936, precies de generatie
van mijn grootvader, om eens een gevoelsmatige tijdschaal te noemen. Maar
hoezo een museumtje in Fuerteventura?
--"Maar dan nog, waarom zetten zich
hier mensen in voor zo'n project?"
--"U moet begrijpen dat wij een afgelegen
eiland zijn en, anders dan de andere eilanden, hebben wij geen dominante
groep toeristen die de cultuur bepalen. Wij zijn erg op elkaar aangewezen
en maken samen onze cultuur. Er zijn hier kringen met een levendige belangstelling
voor kunst of voor filosofie. Dit museum komt er uit voort". Unamuno raakte verliefd op dit eiland
en later, toen hij in Parijs woonde, schreef hij er over met nostalgie.
Het museum is niet meer dan de reconstructie van het huis waar hij heeft
gewoond: een soort ‘koloniale chic’, met lampetkannen en zo. Maar overal
hangen nu teksten met feiten, feitjes en gedichten die een geschiedenis
deden herleven. In 1924 wordt Unamuno bij decreet verbannen door de nieuwe
dictator Primo de Rivera, die eerder het parlement had afgeschaft wegens
teveel aan inspraak en te weinig respect voor de koning en andere machthebbers.
Ook Unamuno wordt dat verweten. Hij wordt ontheven van zijn hoogleraarschap
en van zijn rectoraat van de universiteit van Salamanca. Maar een dagbladdirekteur
uit Parijs en de uitgever van zijn engelse vertalingen zetten zich in voor
herstel. Zij bereiken niet meer dan een nieuw dictatoriaal decreet dat
hem 'toestaat' naar het buitenland te vertrekken. Met een zeilboot, en
verder met het nederlandse stoomschip 'Zeeland', komt hij via Cherbourg
in Parijs terecht waar hij enkele jaren woont en o.a. een boek schrijft
dat gewijd is aan zijn geliefde eiland Fuerteventura.
Toen in 1930 de dictatuur van Primo
de Rivera viel, mocht hij weer hoogleraar zijn. Later ook nog even rector,
maar al vlug werd hem dat weer afgepakt. Ook de nieuwe regering had geen
behoefte aan filosofische analyses van haar daden. Bij het uitbreken van
de burgeroorlog krijgt hij zijn functies terug, maar Franco pakt hem weer
alles af. Voor hij kan uitwijken naar Frankrijk, zoals zoveel intellectuelen,
overlijdt hij op 31 december 1936.
Hier gaat niet alles van een leien
dakje. Het weer valt tegen. De zon komt haast niet door. Echt even doorwarmen
overdag is er niet bij. Ik zit kou te lijden; erger dan tot nu toe op La
Gomera. De mensen hier zeggen dat ze nog nooit zoveel bewolkte dagen achter
elkaar hebben gehad in dit seizoen. Ik heb net met Ignacio op La Gomera
gebeld: Daar is het volkomen normaal voor het seizoen. Iedere dag gewoon
zon! Ik heb dus pech met de keuze van deze weken. Mijn oorspronkelijke
vraag of ik hier een vluchtoord kan vinden voor de koudste weken van het
seizoen --als een alternatief voor Chili of Zuid-Afrika-- wordt doorkruist
door dit 'incidentele' koude weer. Maar met zulke kleine systematische
verschillen, en zulke grote 'incidentele', moet ik het als alternatief
toch opgeven. Het goede microklimaat, zoals dat van de plek waar ik op
La Gomera woon, is dan kennelijk de belangrijkste factor. Nu nog afwachten
en meemaken hoe het warmer worden in het voorjaar zich ontwikkelt. Dan
kan ik mijn beslissing voor de volgende winter nemen. Óf het weer
proberen uit te zingen op La Gomera áls ik er weer zo'n gunstige
plek kan krijgen, óf er voor twee of drie maanden tussenuit knijpen
en op zoek gaan naar een plek met een dóór en dóór
warme mediterrane zomer. Dat is toch mijn ideaal. Ik hou jullie op de hoogte
Hartelijke Groet,
|