Curieuze Afrikaanse Woorden Het afrikaans heeft een nogal wat curieuze woorden. Ik zal dit document gebruiken om mijn aantekeningen in een leesbare vorm bij te houden. Zoals wij in NL en B woorden uit het frans overnemen zo komt dat hier uit het engels. Een duidelijk voorbeeld is paraplu wat hier sombreel heet. Het komt van het engels umbrella terwijl wij het uit het frans hebben overgenomen. Sombreel is zowel paraplu als parasol, maar zonsombreel wordt ook gehoord/gezegd, maar niet als correct beschouwd door sommigen. Snelstrik voor las ik op een verkeersbord. In het engels stond er Speedtrap ahead In mijn hotelkamer stond een ijskast met wat drank e.d. te koop:selfhelpyskas stond er op en courtesy fridge Waar deze metafoor over dik bloed vandaan komt weet ik niet, maar de uitdrukkingen die ik heb gezien verklaren wel dat het ongeveer betekent: dol zijn op of heel belangrijk vinden. In een verslag over een cricket match las ik: de man in wie se bloed die cijfers van die spel dik vloei, meer als woorde. Uit de contekst bleek dat het ging over een trainer die bij de beoordeling van de spelels meer lette op statistiek dan op rethoriek van woorden. Elders, in een corruptie geval waar iemand voor een politiek maatje onrechtmatige dingen had gedaan: ideologische bloed is blijkbaar dikker as die reg se water, ik denk zoiets als: ideologie gaat kennelijk voor recht Dwelms en dwelmssmokkelaar staat voor drugs en drugssmokkelaarwitpeerdjies, met het accent op wit staat voor de witte schuimkoppen van de golven in de branding. We moeten een sterke regering hebben ".. om misdaad, vigs en werkeloosheid te bekamp ...". Vigs is officieel virussen, met name kwaadaardige. Dat lijkt nogal vreemd in dit rijtje van een politieke hartekreet. Maar het betekent steeds meer AIDS en HIV. Maar dan nog. Je moet weten dat AIDS een reusachtig probleem is hier. 3,6 millioen besmette mensen en geen enkele hygienische traditie om dat te beperken. Integendeel, veel zwarte mensen (64% van de bevolking) geloven dat gemeenschap hebben met een maagd, liefst een blanke, je ervan af helpt. Dat draagt bij aan het grote aantal verkrachtingen. Z.-A. heeft het hoogste getal van de wereld, zeggen ze zelf. Er zijn veel programma's over verkrachting, praatprogramma's op de radio met dat thema, als deel van een algemene voorlichtingsaktie. Het wordt onderkent dat verkrachting in eerste instantie geen sexueel probleem is maar van macht. Van behoefte aan uitdrukking van macht. Nou ja, in dit land met zo'n onderdrukkingstraditie ... Daarom hoor vigs dus wel thuis in het rijtje 'misdaad, vigs en werkeloosheid'. In NL kunnen we werkplekken en arbeidsplaatsen door elkaar gebruiken, maar het eerste is voor informeel gebruik bestemd. Hier is het de officiele term: 'Het werkplekbeleid van de regering', is een krantekop. Plaats bestaat niet in die vorm, wel als plaas. Dan betekent het boerderij. In het engels van hier heet dat ook place. Wellicht een beinvloeding van het afrikaans op het engels. Maar placemat is hier in het engels, net als in het NL, dat wat je onder je bord vindt als er geen tafellaken wordt gebruikt. In het afrikaans heet het plekmat. Pleks van... is In plaats van... Wat is plek-plek? Het beste te vertalen door hier en daar. Dat zou een beinvloeding zijn uit de Bantoe talen waar het meervoud door verdubbeling/ herhaling wordt gevormd. En dan de zgn dubbele ontkenning. Twee voorbeelden:die kool is die sous nie werd nie die kool nie die sous werd sou wees nie Wat is dalk? Ik ben er nog steeds niet achter, het is niet zomaar een stopwoordje. Het betekent ja, zegt Maraai Bosch. Maar daar kom ik er niet altijd mee. Vertalen met bijvoorbeeld, misschien zelfs, gesteld dat of ja zelfs lijkt beter: Die stelsel werk nog goed, behalwe in een opsig:..... vaak worden = slaap krijgen. Wij kennen wel Klaas Vaak. vulstasie = benzinestation inkoopjes doen = boodschappen doen verschoon mij = verontschuldig mij, pardon kuieren = wandelen, stappen, ook het nieuwerwetse 'trekking', zeker niet te verbinden met lui-slenterend. braai = barbecue en reusachtig populair, niet alleen van de laatste jaren. Ieder 'beter' huis heeft er goede vaste voorzieningen voor. biltong = gedroogd rundsvlees, meestal voor het drogen gekruid met koriander. Biltong van vis of struis bestaat ook. bioscope = film, movies. Uitgesproken "baaiskoop" of "byscope". Skop, Skiet en Donder een film met veel actie. Liefst wat recht voor se raap. Veel gebruikt door engels sprekenden. just now, betekent niet wat het in (niet-zuidafrikaans) engels betekent, nl direct of onmiddellijk. Zeer tot ergernis van de pas aangekomen britten. Het betekent nl zoiets als ooit of morgen of nooit Alle taalgroepen gebruiken het. Het heeft iets van het spaanse manaña, maar iets verraderlijker. lekker, Een Afrikaans woord dat mooi of aardig betekent. Wordt door alle taalgroepen gebruikt. Meestal met opgerekte laatste lettergreep; lekkerrrrrrrr. In sommige kringen tegenwoordig "politically incorrect". vrot = rot, verrot. Ook door engelssprekenden gebruikt.Yzerfontein, 20 Maart 2000
|